Η προέλευση της Δυσλειτουργίας του Στοματογναθικού Συστήματος ή Κρανιογναθικών Διαταραχών
Η τρέχουσα έρευνα έχει ενισχύσει σημαντικά την άποψη ότι η Δυσλειτουργία του Στοματογναθικού Συστήματος είναι μια μορφή μυοσκελετικής διαταραχής, με προβλήματα ετερογενούς φύσεως και πολυπαραγοντικής αιτιολογίας στη Στοματοπροσωπική περιοχή. Η ποικιλομορφία των θεραπευτικών μέσων που υπάρχουν καθιστά ίσως προβληματική της επιλογή του κατάλληλου θεραπευτικού σχήματος.
Αντιμετώπιση της Δυσλειτουργίας του Στοματογναθικού Συστήματος ή Κρανιογναθικών Διαταραχών
Τα τελευταία χρόνια επικρατεί, σχεδόν ως αξίωμα, η λανθασμένη αντίληψη σύμφωνα με την οποία,για τη θεραπεία οποιασδήποτε παθολογίας στη Στοματοπροσωπική περιοχή απαιτείται αποκλειστικά ένα «μασελάκι», όπως γραφικά ονομάζει τις ενδοστοματικές συσκευές,μια σημαντική μερίδα ασθενών, προφανώς λόγω εσφαλμένης πληροφόρησης.
Η υπεραπλούστευση αυτή, δεν αρκεί για την περιγραφή των επιλογών που έχει ένας
Γναθολόγος για την εφαρμογή του ενδεδειγμένου, κατά περίπτωση, θεραπευτικού σχήματος. Η μοναδικότητα του νάρθηκα ως η μόνη θεραπευτική προσέγγιση ασθενών με δυσλειτουργία του Στοματογναθικού Συστήματος καταρρίπτεται εύκολα.
Η θεραπεία με Ενδοστοματικές Συσκευές
Το θεραπευτικό σχήμα απαιτείται, πρωτίστως, να είναι προϊόν της σωστής διάγνωσης, η οποία, μεταξύ άλλων θα οδηγήσει και στη σωστή επιλογή του απαιτούμενου τύπου ενδοστοματικής συσκευής, ή, «νάρθηκα». Τονίζεται, πάντως,πως ο νάρθηκας δεν θα αποτελέσει πάντοτε μέρος της θεραπείας και δεν αφορά όλες τις περιπτώσεις Κρανιογναθικών Διαταραχών. Στο σημείο αυτό γίνεται αντιληπτό ότι η άποψη που υποστηρίζει, αορίστως και ανεξαρτήτως τύπου και ενδείξεων, την θεραπευτική χρήση ενδοστοματικού νάρθηκα ως πανάκεια για την αντιμετώπιση του συνόλου των Κρανιογναθικών Διαταραχών (ΚρΓΔ) και των
επώδυνων δυσλειτουργικών συνδρόμων είναι ατυχής.
Το ανωτέρω εξηγεί και τον σημαντικό αριθμό επιπλοκών που παρατηρούνται από την εσφαλμένη θεραπεία με τοποθέτηση ναρθήκων σε ασθενείς με δυσλειτουργία του Στοματογναθικού Συστήματος που δεν πληρούν αφ’ ενός τις προβλεπόμενες
επιστημονικές προδιαγραφές και αφ’ ετέρου τους θεραπευτικούς σκοπούς.
Η εντυπωσιακή επιτυχία των θεραπευτικών αποτελεσμάτων οφείλεται στο ότι οι διαφορετικοί τύποι νάρθηκα δρουν με διαφορετικούς μηχανισμούς ή με συνδυασμό μηχανισμών οι οποίοι έχουν θετικά αποτελέσματα στην πλειονότητα των ασθενών.
Προϋπόθεση, σε κάθε περίπτωση είναι η σωστή διάγνωση να συνοδεύεται πάντοτε από την κατάλληλη επιλογή των θεραπευτικών μέσων. Η γνώση μας αυτή, δικαιολογεί την ύπαρξη επιτυχών αποτελεσμάτων που προκύπτουν, από την εφαρμογή διαφορετικών θεραπευτικών σχημάτων, με τη χρησιμοποίηση φαρμάκων, κινησιοθεραπείας, αντιστρεπτών ενδοστοματικών συσκευών, φυσικών μεθόδων θεραπείας κλπ.
Οι στόχοι κατά την Αντιμετώπιση της Δυσλειτουργίας του Στοματογναθικού Συστήματος ή των Κρανιογναθικών Διαταραχών
Η θεραπεία των Κρανιογναθικών διαταραχών αποβλέπει σε τρεις κυρίως στόχους.
Α) στον έλεγχο του πόνου και της δυσανεξίας του Στοματογναθικού Συστήματος γενικότερα
Β) στην ελάττωση του άγχους και της υπερέντασης
Γ) στην αποκατάσταση τυχόν υπάρχουσας δυσαρμονίας μεταξύ τοπικών παραγόντων (π.χ. σύγκλειση) και των Κροταφογναθικών Διαρθρώσεων (ΚΓΔ)
Τα θεραπευτικά μέσα για την Αντιμετώπιση της Δυσλειτουργίας του Στοματογναθικού Συστήματος ή Κρανιογναθικών Διαταραχών
Το σύνολο του θεραπευτικού φάσματος χωρίς αυστηρώς προκαθορισμένα όρια, θα
μπορούσε να ταξινομηθεί ως ακολούθως :
1) Οδοντιατρικές μέθοδοι θεραπείας
2) Φυσικές μέθοδοι θεραπείας
3) Θεραπεία βασιζόμενη σε ψυχολογικά σχήματα
4) Φαρμακοθεραπεία
5) Χειρουργική θεραπεία
Οδοντιατρικές Μέθοδοι Θεραπείας
Α) οι ενδοστοματικοί νάρθηκες οι οποίοι αποτελούν το κύριο θεραπευτικό μέσον
Β) Η Συγκλεισιακή εξισορρόπηση.
Γ) η Προσθετική αποκατάσταση.
Δ) η Ορθοδοντική θεραπεία.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι εκτός των ενδοστοματικών ναρθήκων, όλες οι υπόλοιπες οδοντιατρικές μέθοδοι θεραπείας σε καμία απολύτως περίπτωση δεν αποτελούν πρωταρχική επιλογή για τη θεραπεία των ΚρΓΔ.
Εφ’όσον στον δυσλειτουργικό ασθενή συνυπάρχουν Προσθετικά, Ορθοδοντικά, Συγκλεισιακά προβλήματα ή άλλες οδοντιατρικής φύσεως διαταραχές, αντιμετωπίζονται σε δεύτερο στάδιο και ανεξαρτήτως από τα θεραπευτικά
πρωτόκολλα αντιμετώπισης κρανιοπροσωπικών αλγών και συνδρόμων, μετά τη θεραπεία της δυσλειτουργίας.
Οι φυσικές μέθοδοι θεραπείας
Α) Ασκήσεις Κινησιοθεραπείας
Β) Διαδερματικές Ηλεκτρικές Νευρικές Διεγέρσεις. (Transcultaneous Electrical
Nerve Stimulation T.E.N.S.)
Γ) Διαθερμία
Δ) Ιοντοφόρηση
Ε) Βελονισμός
Τα Ψυχολογικά Σχήματα Θεραπείας
Α) Βιοανάδραση (Biofeedback)
Β) Μέθοδος κατ’ επανάληψη άσκησης
Γ) Αυτοπαρακολούθηση και έλεγχος
Δ) Τεχνική της αντιστροφής
Ε) Μέθοδος της απώθησης
Τα Φάρμακα
Η φαρμακοθεραπεία ανήκει στα μέσα καταστολής του πόνου που εστιάζεται στο Σ.Σ. γενικότερα, βοηθώντας επίσης στη διαφορική διάγνωση και στον έλεγχο των τοπικών και συστηματικών βλαβών.
Η χορήγηση των φαρμάκων και ιδιαιτέρως σε περιπτώσεις μυοπροσωπικού πόνου και πόνου στις ΚΓΔ θα πρέπει να γίνεται υπό τις εξής προϋποθέσεις :
Α) αναγνώριση του πόνου που μπορεί να οφείλεται σε τραυματισμό, ψυχοκοινωνικά αγχωτικά ερεθίσματα, φυσιολογικοί ιδιοσυστατικοί παράγοντες.
Β) εντόπιση των πρωτοπαθών εστιών του πόνου, οπότε η αγωγή
διαφοροποιείται και
Γ) εξακρίβωση του σταδίου βλάβης (αν δηλαδή ο πόνος είναι οξύς ή χρόνιος)
Οι ομάδες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται είναι οι ακόλουθες :
1) Τοπικά αναισθητικά
2) Αναλγητικά
3) Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη
4) Στεροειδή
5) Αγχολυτικά
6) Αντικαταθλιπτικά
7) Μυοχαλαρωτικά
Η Χειρουργική Θεραπεία
Η χειρουργική θεραπεία είναι η δυναμική και μη αντιστρεπτή μορφή θεραπείας, εφαρμοζόμενη μόνο σε ειδικές και επιλεγμένες περιπτώσεις.
Η πολυπλοκότητα των χειρουργικών τεχνικών, οι ενδεχόμενες επιπλοκές, αλλά κυρίως, η δυνατότητα εφαρμογής συντηρητικών και αντιστρεπτών μεθόδων θεραπείας στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, περιορίζουν
σημαντικά της εφαρμογή της.
Χωρίς περαιτέρω σχόλια για τις ενδείξεις, αντενδείξεις, επιπλοκές και συμβάματα, οι κλασσικότερες χειρουργικές τεχνικές είναι:
- Η αρθροτομή
- Η μηνισκεκτομή ή δισκεκτομή
- Η κονδύλεκτομή
- Η κονδυλοτομή και η
- Επανατοποθέτηση του διάρθριου δίσκου
- Νεότερες χειρουργικές τεχνικές είναι κλειστού τύπου παρεμβάσεις στις ΚΓΔ με
αρθροσκόπηση και αρθροκέντηση.